راهبرد معاصر بررسی می‌کند؛
چرا شیخ‌نشین‌های منطقه از احیای برجام نگرانند؟
بی‌تردید اگر توافقی میان ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای شکل بگیرد، که از قرائن تا حدودی بعید به نظر می‌آید؛ یکی از گمانه‌زنی‌ها درباره دوران پس از امضای توافق احیای برجام این است که برخی کشورهای منطقه مجبور خواهند شد به همسویی با مواضع ایران تن در دهند. همچنین کشورهای فوق نظیر عربستان برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای و تضمین امنیت از سوی ایران در برابر فعالیت‌های گروه‌هایی همچون انصارالله یمن به دنبال برقراری ارتباط با تهران خواهند بود.
به گزارش راهبرد معاصر؛ «طولانی شدن تنفس در مذاکرات سازنده نیست»؛ این جمله و مشابه آن، همان چیزی است که در دو هفته اخیر از زبان سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان و نیز جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بیان شده است. سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشورمان می‌خواهد این تنفس طولانی هرچه زودتر با دیداری حضوری تازه شود و مقام غربی نیز خواهان چنین موضوعی است .ماه گذشته مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین بدون نتیجه متوقف شد و این در حالی است که تا آخرین لحظات طرف‌ها خوشبینانه به روند مذاکرات نگاه می‌کردند و توافق را بسیار در دسترس می‌دانستند.
آمریکا در سال 2019 سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست ادعایی «سازمان تروریستی خارجی» قرار داد که بخشی از کمپین فشار حداکثری دونالد ترامپ پس از خروج از برجام بود. نباید از نظر دور داشت دولت بایدن از منظر داخلی همچنان با مقاومت سیاسی دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان برای حذف سپاه از لیست ادعایی مواجه است. به دلیل این عوامل، دولت بایدن در این مرحله بسیار بعید است سپاه را در چارچوب مذاکرات برجام از لیست حذف کند.
زیاده‌خواهی‌های مقام‌های غربی و کوتاه نیامدن آمریکا از عامل اصلی گره خوردن مذاکرات که همان گنجاندن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست تروریسم است، چالش اصلی در وین بود، ولی به‌ناگاه رسانه‌های غربی برای انحراف افکار عمومی از کوتاهی‌ای که متوجه آمریکاست، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و دولت این کشور را عامل رکود در مذاکرات معرفی کردند؛ زیرا مسکو برای پایبندی آمریکا به تعهداتش در قبال ایران و رفع تحریم‌ها از واشنگتن ضمانت‌نامه کتبی درخواست کرده بود. این کشمکش دیپلماتیک باعث شد تا بورل 11 مارس اعلام کند مذاکرات احیای برجام در وین به‌دلیل «تأثیرگزاری عوامل خارجی» متوقف شده است. بهانه‌ای که غربی‌ها دنبالش بودند بلافاصله مرتفع شد و مسکو 15 مارس اطلاعیه‌ای صادر و دریافت تضمین‌های کتبی لازم از واشنگتن را درباره ادامه روابط روسیه با ایران اعلام کرد.
برخلاف دولت‌های غربگرای یازدهم و دوازدهم، دولت سیزدهم مطابق با فرمایشات مقام معظم رهبری و سیاست‌های کلی نظام سیاست مذاکره با غرب را پیش برد و بدون ذره‌ای وابستگی به توافق هسته‌ای و بر مبنای اتکا به توان داخلی امیدها را در داخل کشور به روتق اقتصادی زنده کرد. در این میان اسرائیل و برخی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس تلاش کردند با تبلیغات سیاسی-رسانه‌ای ایران را در آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای نشان دهند و به نوعی بر روند مذاکرات و توقف آن تأثیر بگذارند.
در ادامه اظهارات مقام‌های ارشد وزارت امور خارجه و شورای‌عالی امنیت ملی درباره کارشکنی‌های آمریکا فضا را به سمتی برد که نشان می‌داد در راه دستیابی به توافق هسته‌ای (هرچند مقام‌های کشورمان همچنان خوش‌بین بودند) گره‌هایی به وجود آمده است. این ماجرا ادامه داشت تا اینکه در مجلس شورای اسلامی بیانیه‌ای به امضای 250 نماینده رسید مبنی بر اینکه وعده‌های شفاهی واشنگتن از جمله اظهارات جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا نمی‌تواند تضمینی برای حفظ برجام تلقی شود و آمریکا باید تضمین‌های قانونی بدهد که در آینده به‌طور یک‌جانبه از توافق هسته‌ای خارج نشود. همچنین توافق احتمالی باید به‌وسیله نهادهای تصمیم‌گیرنده مانند کنگره آمریکا تصویب شود.
سعید خطیب‌زاده در این میان در تلاش برای نشان‌دادن فضای توأم با فرصت برای غربی‌ها تأکید کرد، جمهوری اسلامی ایران تنها منتظر تصمیم نهایی واشنگتن است. با وجود این، ناظران سیاسی معتقدند برخلاف کشورهای اتحادیه اروپا که در ظاهر برای دستیابی به توافق با ایران در مذاکرات برجام تلاش می‌کنند و با توجه به نیاز بازار اروپا به نفت ایران ناشی از تحریم‌های روسیه مایل به دادن برخی امتیازات به ایران هستند، آمریکا تلاش می‌کند از دادن امتیازهای جدید به تهران خودداری کند و در حال اعمال فشار بر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس (به‌ویژه عربستان و امارات) برای افزایش حجم تولید نفت مورد نیاز بازارهای جهانی است.
بی‌تردید اگر توافقی میان ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای شکل بگیرد، که از قرائن تا حدودی بعید به نظر می‌آید؛ یکی از گمانه‌زنی‌ها درباره دوران پس از امضای توافق احیای برجام این است که برخی کشورهای منطقه مجبور خواهند شد به همسویی با مواضع ایران تن در دهند و اگر تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران لغو شوند، هم‌پیمانان کشورمان در منطقه که منبع تهدید جدی برای رژیم صهیونیستی هستند، حمایت مالی بیشتری از تهران برای مقابله با استکبار و تروریسم دریافت خواهند کرد. همچنین برخی کشورهای منطقه مانند عربستان برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای و تضمین امنیت از سوی ایران در برابر فعالیت‌های گروه‌هایی همچون انصارالله یمن به‌دنبال برقراری ارتباط با تهران خواهند بود، کما اینکه تاکنون مذاکرات میان تهران و ریاض در بغداد برگزار شده و مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق نسبت به برقراری توافق و تفاهم میان ایران و عربستان ابراز خوش‌بینی کرده است.